Varšava Poljska (zbog čega bi trebalo krenuti na putovanje u ovaj grad)

Ako bismo rekli da je Varšava grad koji se izdigao iz pepela, to uopšte ne bi bila hiperbola. Godine 1945., preko 85% grada je bilo potpuno uništeno. Međutim, danas možete šetati ulicama Starog grada, a da uopšte ni ne pretpostavite da je ovo mesto bilo sravnjeno sa zemljom tokom nemačke invazije 1939. godine, Ustanka u Varšavskom getu 1943. godine i Varšavskog ustanka koji se odigrao godinu dana kasnije.

Danas u Varšavi možete posetiti bezbroj muzeja i spomenika posvećenih jednom od najmračnijih perioda u istoriji Evrope. Tu su i spomenici Poljsko-litvanskojuniji iz ranog modernog doba, kada je Varšava bila prestonica najvećeg evropskog carstva. Da biste to videli, pođite Kraljevskom rutom, koja ide kroz parkove i pored mnoštva palata i paviljona u gradu.

Da vidimo zbog čega bi trebalo krenuti na putovanje u Varšavu i koje su najpoznatije znamenitosti Varšave koje vredi posetiti.

1. Stari grad

Kada prolazite kroz istorijski centar nekog grada, obično vidite netaknute, stare zgrade. Međutim, magija Starog grada u Varšavi leži upravo u tome što je nakon Drugog svetskog rata sprovedena detaljna i marljiva rekonstrukcija, koja je trajala sve do 1962. godine. Devet desetina ovog grada je bilo zbrisano bombama, tako da je obnova Starog grada bila toliko neverovatna da je Stari grad odmah dospeo na UNESCO-ovu listu svetske baštine.

Dok šetate ovim ulicama i prolazima pored crkava i stambenih zgrada, nikada ne biste pretpostavili da su pre 70 godina ovde postojale samo tone šuta i otpada.

U ovom delu grada se nalazi Trg topova, trouglasti trg koji zatvaraju zgrade u kojima su se nekada nalazili topovi, kao i Bazilika Svetog Jovana u kojoj se nalazi grobnica Stanislava II Avgusta, poslednjeg kralja Poljske.

2. Kraljevska ruta

Ako odlučite da krenete na putovanje u Varšavu trebalo bi da znate da se gotovo sve istorijske znamenitosti u Varšavi nalaze duž jedne ose koja počinje kod Trga palate i nastavlja se na jug 15 kilometara, do Palate Vilanov.

Duž ove trase se nalazi mnoštvo crkava, parkova, palata, akademskih institucija i predivnih gradskih kuća koje vredi obići. Tri rezidencije zbog kojih se ova trasa naziva kraljevskom su Kraljevski dvorac, Palata Lazjenki, koja se nalazi u istoimenom veličanstvenom parku, i Palata Vilanov na južnom delu.

3. Park Lazjenki

Najveći park u Varšavi se nalazi na Kraljevskoj ruti i omiljeno je okupljalište porodica i parova. Park je isprva bio kraljevsko kupatilo, a u 18. veku je pretvoren u veliki park, po nalogu kralja Stanislava II Avgusta.

Na 76 hektara se prostiru palate, paviljoni, dve oranžerije, amfiteatar, opservatorija, kule, promenade, fontane i spomenici nacionalnim herojima. Dok šetate od jedne vile do druge i obilazite muzeje ili samo uživate u ugodnom pejzažu, dan će vam samo proleteti.

Jedan od najpoznatijih spomenika je spomenik Frederiku Šopenu, osmišljen 1907. godine u secesionističkom stilu, ali je zbog izbijanja Prvog svetskog rata postavljanje spomenika odloženo, tako da je on podignut tek 1926. godine.

4. POLIN – Muzej istorije poljskih Jevreja

Nakon sedam godina izgradnje, ovaj muzej je otvoren 2014. godine i u njemu se možete upoznati sa hiljadugodišnjom istorijom Jevreja u Poljskoj. POLIN se nalazi u severnom delu nekadašnjeg Varšavskog geta u Muranovu, a osmislio ga je finski arhitekta Rajner Mahlamaki.

U osam galerija možete videti ogromnu izložbu koja uključuje stare artefakte, rekonstrukcije i interaktivne izložbe koje objašnjavaju kako se u Poljskoj formirala najveća jevrejska zajednica u Evropi.

Tu je i molitvenik iz 1272. godine napisan na jidišu. Tu je i predavanje gde ćete naučiti mnogo o zlatnom dobu religijske tolerancije u 16.  17. veku. Tu je i ona mračna strana jevrejske istorije – Holokaust. U ovom muzeju možete čuti mnogo toga o herojskim naporima grupe pod imenom Ojneg Šabos da dokumentuje istinu o životu u Getu.

5. Kraljevski zamak

Na južnom kraju Starog grada ćete videti fasadu dugačku 90 metara – to je zamak sagrađen u baroknom stilu, koji je bio rezidencija poljskih monarha stotinama godina. Ovaj zamak stoji na istom mestu već 700 godina i dva puta je io gotovo sasvim uništen – jednom tokom 17. vveka, tokom invazije Šveđana, a drugi put u Drugom svetskom ratu.

Od poslednje rekonstrukcije, koja je urađena tokom osamdesetih godina 20. veka, zamak je pretvoren u muzej, gde možete videti odaje kralja Sigismunda II Avgusta iz 16. veka, zatim Parlament i mesto na kom su donošeni amandmani na Poljsko-litvanski ustav, koji je zagovarao religijsku toleranciju.

U zamku se nalazi i muzej sa kolekcijom slika iz perioda od 16. do 18. veka, a tu su dela velikih slikara: Rembranta, Van Dajka, Josa van Klevea i Gejzboroa.

6. Trg palate

Kada je prestonica Poljske iz Krakova premeštena u Varšavu 1596. godine, trg ispred kraljevske palate je postao jedan od kamena temeljaca najvećeg carstva u renesansnoj Evropi. Kralj kojem možemo da zahvalimo za ovu promenu je Sigismund III Vasa – na trgu se nalazi njegova statua visoka osam i po metara, izlivena u bronzi.

Mnogi događaji koji su uzdrmali Poljsku su se odigrali upravo na ovom trgu – krvavi neredi i racije u periodu vanrednog stanja tokom 1982. godine, masakr koji su počinili Rusi tokom ustanka 1861. godine i govor koji je održao Bil Klinton 1997. godine, kojim je poželeo dobrodošlicu Poljskoj u NATO.

7. Muzej Varšavskog ustanka

Muzej Varšavskog ustanka se nalazi u nekadašnjoj elektrani koja je služila za snabdevanje tramvaja strujom u okrugu Vola.

Na ulazu možete predratni telefonski risiver i tako slušati uspomene učesnika ustanka na sam događaj. Tu je i Kino paladijum, bioskop u kom možete videti snimke koje su skupili pobunjenici tokom samog ustanka. U muzeju se nalaze i replike odvodnih kanala koje su pobunjenici koristili za bežanje, a tu su, naravno, i fotografije grada pre i nakon ustanka.

8. Naučni centar Kopernik

Najbolji poljski muzej posvećen nauci je otvoren 2010. godine i u njemu, u šest zona, možete videti preko 400 interaktivnih izložbi. Svaka od njih ima različitu tematiku, od korena civilizacije, pa do Svetlosne zone, posvećene prirodi svetlosti. Recimo, Svet u pokretu simulira zemljotrese, ali pokazuje i kako se ljudski skelet pokreće dok vozimo bicikl. U zoni koja se zove Ljudi i životna sredina možete naučiti mnogo o urbanim ekosistemima, građevinarstvu i tehnologiji. U ovom muzeju možete ući i u veštački planetarijum sa 3D zvučnim sistemom i gledati emisije o kosmosu, ali i o prirodi i ljudskoj kulturi.

9. Palata kulture i nauke

Šta god da mislite o ovoj impozantnoj zgradi, ona je naprosto sveprisutna u Varšavi. Visoka je 237 metara, što je čini najvišom građevinom u Poljskoj, a na njena 42 sprata je smešteno četiri pozorišta, ogroman bioskop sa nekoliko sala, dva muzeja, Kongresna sala sa 3.000 mesta, mnoge vladine kanelarije, akademske institucije i privatne kompanije.

Sa ponekim detaljem u art deko stilu ili stilu poljskog istoricizma, ovaj ogroman staljinistički kompleks je bio „poklon Sovjetskog Saveza poljskom narodu“ 1955. godine i to je još jedan od razloga zbog kojih ova zgrada u mnogima budi pomešana osećana.

Ako se u Varšavi odigrava neki međunarodni događaj, verovatno će se dešavati u Kongresnoj Sali. Ona se nalazi na 30. spratu i tu je terasa koja je svakodnevno otvorena od 10 do 20 časova i sa koje se pruža predivan pogled na ceo grad.

10. Palata Lazjenki

Na veštačkom ostrvu na jezeru u parku Lazjenki se nalazi klasična palata sagrađena u 18. veku za kralja Stanislava II Avgusta. Jedan vek ranije, tu se nalazio barokni paviljon sagrađena za grofa Stanislava Heraklijusa Lubomirskog, te se danas na ovoj građevini vide i prvobitni detalji. Sa severne strane se nalazi trem koji izlazi na obalu jezera, dok je glavni ulaz okružen korintskim stubovima, a na krovu se nalazi balustrada sa statuama mitoloških figura.

U prizemlju se nalazi nekoliko raskošno ukrašenih salona i Donja galerija sa slikama Jakoba Jordaensa, Rembranta i Rubensa.

Na spratu se nalazi Gornja galerija, kao i velelepni Kraljev kabinet i spavaće sobe.

11. Palata Vilanov

Ova palata se nalazi na južnom kraju Kraljevske rute i, nekim čudom, „preživela“ je Drugi svetski rat bez ijedne ogrebotine. Palata Vilanov je stoga retka prilika da upoznate pravu veličinu Poljsko-litvanske unije, pre nego što je Rusija anektirala Poljsku i Prusiju krajem 18. veka.

Ova palata je sagrađena kao letnjikovac za kralja Jana III Sobjeskog krajem 17. veka i ima sve odlike barokne arhitekture, uključujući i parter sa dve terase sa figurama od žive ograde i gipsanim statuama. Napolju se nalazi mnoštvo statua i bisti u baroknom stilu, a unutrašnjost je bogato ukrašena štuko reljefima, freskama koje su ujedno i optičke varke (trompe-l’ceil) i detalji u šinuazri stilu.

Obavezno posetite i prelepu Belu dvoranu, Kraljevu biblioteku, Kraljevu spavaću sobu i Severnu galeriju, punu statua i veličanstvenih freski.

12. Spomenik junacima Varšavskog geta

Pored Muzeja istorije poljskih Jevreja nalazi se spomenik Ustanku u Varšavskom getu 1943. godine. Na postolju se nalazi okrugla ploča na kojoj je uklesana poruka: Oni koji su pali u najvećoj herojskoj bici za dostojanstvo i slobodu jevrejskog naroda, za slobodnu Poljsku, za oslobođenje ljudi – poljskih Jevreja na poljskom, jidišu i hebrejskom jeziku. Spomenik je podignut 1946. godine i obložen je crvenim peščanikom koji simbolizuje prolivenu krv.

Zid iza spomenika je podignut kasnije, 1948. godine, i osmislio ga je jevrejski vajar Natan Rapaport. Cilj je bio da zid simboliše i Zid plača u Jerusalimu i zidine Varšavskog geta.

Na istočnoj strani spomenika je u bronzi izlivena slika jevrejske dece, žena i starih koje odvoze nemački vojnici. Na zapadnoj strani spomenika se nalazi figura koja simboliše ustanak iz 1943. godine i nosi naziv „Borba“.